1988’de Gallaudet Üniversitesi’nde gerçekleşen “Deaf President Now!” protestosu, sağır ve işitme engelli bireylerin haklarını savunmada dönüm noktalarından biri olarak tarihe geçti. Öğrenciler, mezunlar ve destekçiler, sağır bir rektör talebinde bulunarak üniversite kampüsünü barikatlarla kapattı ve taleplerini yüksek sesle dile getirdiler. Bu cesur duruş, sağır bireylerin liderlik yapabileceğini ve toplumsal temsilin ne kadar hayati olduğunu gözler önüne serdi.
Gallaudet Üniversitesi, Thomas Hopkins Gallaudet tarafından 1864 yılında Washington, D.C.’de kuruldu. Sağır ve işitme engelli öğrenciler için dünyanın ilk üniversitesiydi.
Deaf President Now! Protestosu, Gallaudet Üniversitesi Mütevelli Heyeti’nin sağır rektör adayları olan Irving King Jordan ve Harvey Corson yerine işiten bir aday olan Elizabeth Zinser’i yedinci rektör olarak atama kararını açıklamasıyla 6 Mart 1988’de başladı.
Gallaudet öğrencileri, birçok mezun, personel ve fakülte üyesi tarafından desteklenerek kampüsü kapattı.
Protestocular, kapıları barikatlarla kapattı, kuklalar yaktı ve basına dört belirli talepte bulunan röportajlar verdi.
Protesto, bu taleplerin hepsinin karşılanmasının ardından, 13 Mart 1988’de sona erdi.
PROTESTOYA GİDEN SÜREÇ
Gallaudet’in tarihinde “Sağır Temsiliyeti” sık sık gündeme gelse de protestolara kadar bu konuda doğrudan bir çalışma yapılmamıştı hatta Sağırlara hizmet vermesine rağmen yönetici kadrolarda “Sağır bireylerin akademik birikiminin yeterli olmadığı” kanısı hakimdi.
1984 yılında Rektör Jerry C. Lee’nin 1987 yılında istifa etmesi sonucunda Sağır Rektör tartışmaları alevlendi.
Gallaudet Mütevelli Heyeti, rektör arayışlarını sürdürürken birçok Sağır sivil toplum kuruluşu “Sağır Rektör” için kolları sıvadı. Heyete birçok mektup yollandı ve bunu bir kampanya haline dönüştürmeye çalıştılar.
28 Şubat 1988’de yapılan çalışmalar sonucunda heyetin önünde üç kişinin ismi vardı. Bunlar; Elisabeth Zinser, sonradan işitme kaybı yaşayan Irving King Jordan ve doğuştan Sağır olan Harvey Corson.
Bu süreçte Gallaudet Üniversitesi’nin genç mezunlarından oluşan ‘Ducks’ grubu, sağır bir rektör seçilmesi için geniş katılımlı bir miting organize etti.
Bu mitinge birçok öğrenci destek verdi ve bu konuda farkındalık yaratıldı
İzleyen günlerde de bu mitingler devam ederken, 6 Mart 1988’de Sağır iki rektör adayı yerine Elisabeth Zinser rektör olarak belirlendi. Karar, gelebilecek tepkilerden duyulan çekinceler sebebiyle hemen ilan edilemedi. Sonucu merak eden öğrenciler, Galludet Öğrenci İşleri’ni ziyaret ettiklerinde sonucu öğrenebildiler.
Haberin yayılmasıyla beraber hem kararı teyit etmek hem de kaygılarını iletmek üzere toplanan kalabalık Mütevelli Heyeti’nin toplandığı Mayflower Oteli’ne yürüdüler.
Mütevelli Heyeti üyesi Jane Spilman kararı doğruladı ve açıklama olarak “Sağır Bireyler, işiten bir dünyada yaşamaya hazır değiller” açıklamasında bulundu. Spilman’ın bu açıklaması, protestoların başlamasına itici bir güç oluşturdu. Otelin önünden ayrılan topluluk, protesto için hızlıca örgütlenmeye başladılar.
7 Mart 1988 sabahı, öğrenciler üniversitenin kapısına otobüsler ve ağır araçlar çekip, lastiklerinin havasını indirerek barikat kurdular ve kampüse giriş kapısını kontrol altına alarak sadece belli kişilerin girişine izin verdiler.
Protestocuların dört talebi vardı:
- Zinser’in istifa ederek yerine Sağır bir rektör seçilmesi.
- Zinser’i seçen Mütevelli Heyeti Başkanı Jane Spilman’ın hemen istifası
- Halihazırda 17 İşiten ve 4 Sağırdan oluşan Mütevelli Heyeti’nin %51 sağır üyelerden oluşacak şekilde yeniden yapılandırılması
- Protestoya katılan hiçbir öğrenci veya personel üyesine mobbing yapılmaması.
Protestonun önde gelen liderleri arasında Gallaudet-Four dört öğrenci bulunuyordu: Bridgetta Bourne, Jerry Covell, Greg Hlibok ve Tim Rarus. Bu liderler, protestonun organizasyonunda ve taleplerin iletilmesinde kritik roller üstlendiler. Topluluk, Mütevelli Heyeti ile görüşmek istediyse de bu talepleri heyet tarafından kabul görmedi. Bunun üzerine topluluk, Amerika Kongre Binası’na yürüdü.
Protestolar ertesi gün de devam etti. Protestoların organize edilmesi için Greg Hlibok önderliğinde akademisyen, öğrenciler, mezunlar ve sağır sivil toplumundan kişilerin bulunduğu onaltı kişilik bir komite kuruldu.
9 Mart Çarşamba günü, Jane Spilman aldıkları kararı meşrulaştırmak ve topluluğu yatıştırmak üzerine bir basın açıklaması düzenlediyse de basında karşılık bulmadı. Bu süreçte, halihazırda Gallaudet Sanat ve Bilim Fakültesi Dekanı olan Irving King Jordan, Zinser’in rektör olarak atanmasını desteklediğini açıkladı.
10 Mart Perşembe günü, Irving King Jordan Gallaudet’e gelerek Zinser’i başkan olarak destekleme kararından vazgeçtiğini açıkladı. Açıklamasında; “Heyetin kararını kınıyorum. Dört talebin de meşru olduğunu ve protestoların haklı” olduğunu açıkladı.
Protestolar Sağır camiasının yanı sıra işiten bireylerden de destek buldu. Birçok işletme para, yiyecek ve gerekli olabilecek malzemelerle ilgili bağış yapma talebinde bulundu. İşletmelerin yanı sıra sendikalar ve sivil toplum kuruluşları da bu direnişe destek verdiğini açıkladı.
Öğleden sonra Zinser, istifasını açıkladı.
11 Mart Cuma sabahı 2500’den fazla protestocu, Kongre Binası’na yürüyerek kutlama yaptı. Kutlamanın yanı sıra Jane Spilman’ın istifası da dahil diğer taleplerinin yerine getirilmesi için “Hala bir hayalimiz var!” yazılı pankartlar taşıdılar.
13 Mart Pazar günü Jane Spilman da istifa etti ve yerine mütevelli heyetinin Sağır üyesi Phil Bravin seçildi. Bravin, King Jordon’ı rektör olarak görevlendirildiğini ve protestolara katılanlarla ilgili herhangi bir cezai işlem yapılmayacağını bildirdi.
Kararı öğrenen öğrenciler ve destek verenler spor salonunda kutlama yaptı.
Medyanın Rolü
Protesto, The Washington Post ve The New York Times gibi büyük medya kuruluşları tarafından geniş çapta ele alındı. Bu medya ilgisi, sağır topluluğunun taleplerinin daha geniş kitlelere ulaşmasını sağladı ve kamuoyunun desteğini artırdı.
Protesto Süresince Kullanılan Sloganlar
Protesto sırasında en çok duyulan sloganlardan biri, “Biz sağırız ve liderlik edebiliriz!” idi.
Bu slogan, Sağır bireylerin liderlik yapabileceği ve toplumda eşit bir şekilde temsil edilmesi gerektiğini vurguluyordu.
Bilinen sözlerden, “Asıl sorun, işiten insanların tutumlarıydı.”
Bu ifade, protestoların arkasındaki temel sorunun, işiten bireylerin sağır topluluğuna karşı sahip olduğu ayrımcı veya önyargılı tutumlar olduğunu vurguluyor.
“Bu iş için, diğer tüm gerekliliklerden daha önemli ve temel bir şart, sağır olmanın ne olduğunu ve bunun eğitim deneyimini nasıl etkilediğini anlamak temel bir gerekliliktir.”
Burada, sağır bireylerin liderliği üstlenmesi için gerekli olan en önemli nitelik olarak, Sağır kültürünü ve Sağır olmanın eğitim üzerindeki etkisini derinlemesine anlamanın önemine dikkat çekiliyor.
PROTESTONUN ETKİLERİ
Protesto, Amerika’da engelliler alanında birçok köklü değişikliğe önayak oldu. Örneğin, 216 yıllık Amerika Engelliler Yasası başta olmak üzere engellilerin ihtiyaçları, erişilebilirlik gibi birçok konu tartışmaya açıldı.
Yazının hazırlanmasında ve doğru bilgiye erişim konusunda desteklerini esirgemeyen Cem Barutçu’ya teşekkür ederim.
